نحوه کار با اتوکلاو کلاس B برای افرادی که در حوزه‌های پزشکی و دندانپزشکی فعالیت می‌کنند، اهمیت بسیار بالایی دارد، زیرا این دستگاه نقش اساسی در تضمین استریل بودن ابزارها و تجهیزات مورد استفاده در این محیط‌ها ایفا می‌کند. اتوکلاو کلاس B که بر اساس استانداردهای بین‌المللی مانند DIN EN 13060 طراحی شده است، پیشرفته‌ترین نوع اتوکلاو برای استریلیزاسیون ابزارهای جامد، حفره‌دار، و مواد بسته‌بندی‌شده به شمار می‌آید.
این دستگاه به واسطه سیستم وکیوم پیشرفته خود، امکان حذف کامل هوا از محفظه و نفوذ مؤثر بخار به عمیق‌ترین نقاط ابزارها را فراهم می‌آورد، که برای تضمین ایمنی بیماران و جلوگیری از انتقال عفونت ضروری است. در مطب‌های دندانپزشکی و پزشکی، استفاده از اتوکلاو کلاس B نه‌تنها به کاهش ریسک عفونت‌های متقاطع کمک می‌کند، بلکه با رعایت الزامات سخت‌گیرانه بهداشتی، محیطی مطمئن و حرفه‌ای برای ارائه خدمات درمانی ایجاد می‌کند.
این دستگاه با توانایی انجام فرآیندهای استریلیزاسیون دقیق و چندمرحله‌ای، تضمین می‌کند که تمامی ابزارها به طور کامل از میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا پاک شده و آماده استفاده برای بیماران بعدی هستند، که این امر برای رعایت استانداردهای حرفه‌ای و قانونی حیاتی است. شما می توانید برای استعلام قیمت اتوکلاو کلاس b و خرید آن با کارشناسان فروش آتریکو در ارتباط باشید.
نحوه کار با اتوکلاو کلاس B به صورت مرحله به مرحله
مرحله ۱: آماده‌سازی تجهیزات
- تمیز کردن ابزارها
در اولین گام از فرآیند استریل‌سازی، باید ابزارها را به دقت و با استفاده از روش‌های استاندارد تمیز کنید. ابزارهایی که هنوز آلودگی‌هایی نظیر خون، بافت‌های پروتئینی یا مواد خارجی دارند، نه تنها فرآیند استریلیزاسیون را ناکارآمد می‌کنند، بلکه می‌توانند محیط داخلی اتوکلاو را نیز آلوده کنند. به همین دلیل، استفاده از دستگاه اولتراسونیک یا مواد شوینده غیر خورنده و استاندارد برای حذف این آلودگی‌ها ضروری است. پس از تمیز کردن، ابزارها باید به خوبی آبکشی و سپس کاملاً خشک شوند تا از تشکیل رسوبات معدنی یا کاهش کارایی دستگاه جلوگیری شود.
- بسته‌بندی ابزارها
پس از تمیز کردن، ابزارها را باید به شیوه‌ای اصولی در پک‌های مخصوص استریل قرار دهید. اگر ابزارها به صورت نامناسب بسته‌بندی شوند، بخار نمی‌تواند به درستی به سطوح آن‌ها نفوذ کند. از کاغذهای استریل و پک‌هایی با قابلیت عبور بخار استفاده کنید و اطمینان حاصل کنید که ابزارهای تیز در داخل پک‌ها جابجا نمی‌شوند. همچنین باید توجه کنید که هر پک با استفاده از چسب یا نشانگرهای شیمیایی بسته شود تا امکان بررسی صحت استریلیزاسیون فراهم گردد.
مرحله ۲: بارگیری تجهیزات در اتوکلاو
- چیدمان مناسب ابزارها در اتوکلاو
ابزارها را باید در سینی‌های دستگاه به‌گونه‌ای بچینید که هیچ‌گونه مانعی برای جریان بخار در اطراف و میان ابزارها وجود نداشته باشد. قرار دادن ابزارهای سنگین بر روی ابزارهای سبک یا چیدن آن‌ها به صورت فشرده باعث کاهش نفوذ بخار و ایجاد نقاط غیر استریل می‌شود. برای پک‌های بسته‌بندی‌شده، بخش کاغذی پک باید به سمت بالا یا کناره قرار گیرد تا بخار به‌درستی در آن نفوذ کند. این مرحله یکی از حساس‌ترین بخش‌ها برای دستیابی به استریلیزاسیون کامل است.
- بررسی محدودیت‌های بارگیری
برخی مواد برای قرارگیری در اتوکلاو مناسب نیستند. از قرار دادن موادی مانند روغن‌ها، مواد رادیواکتیو، پلاستیک‌های حساس به حرارت یا تجهیزاتی که ممکن است بخارات سمی تولید کنند، خودداری کنید. همچنین، مراقب باشید که دستگاه بیش از حد بارگذاری نشود؛ زیرا این امر می‌تواند منجر به کاهش کارایی چرخه و احتمالاً ایجاد خطا در استریلیزاسیون شود.
مرحله ۳: تنظیمات دستگاه
- انتخاب چرخه مناسب استریلیزاسیون
چرخه مناسب باید بر اساس نوع ابزارها، پوشش آن‌ها (بدون پوشش، پوشش‌دار یا سوراخ‌دار)، و دمای موردنیاز انتخاب شود. اتوکلاوهای کلاس B دارای چرخه‌های خلأ اولیه هستند که امکان تخلیه کامل هوای محفظه را فراهم می‌کنند. این ویژگی باعث می‌شود بخار بتواند به عمیق‌ترین بخش ابزارها نفوذ کند و حتی ابزارهای توخالی نیز به‌طور کامل استریل شوند. دمای 121 درجه سانتی‌گراد برای ابزارهای حساس به گرما و 134 درجه سانتی‌گراد برای ابزارهای مقاوم به گرما توصیه می‌شود.
- بررسی دستگاه قبل از شروع چرخه
قبل از آغاز چرخه، مطمئن شوید که دستگاه به آب مقطر با کیفیت مناسب پر شده است. استفاده از آب معمولی می‌تواند باعث تشکیل رسوبات معدنی و کاهش طول عمر دستگاه شود. همچنین سطح آب مخزن، عملکرد واشرهای درب و کالیبراسیون سنسورها را بررسی کنید. هر گونه خرابی یا عدم دقت در این موارد می‌تواند فرآیند استریلیزاسیون را تحت تأثیر قرار دهد.
مرحله ۴: اجرای فرآیند استریلیزاسیون
- شروع چرخه و کنترل فرآیند
پس از بستن درب اتوکلاو، چرخه استریلیزاسیون آغاز می‌شود. این چرخه شامل مراحل متعددی از جمله تخلیه هوا، تزریق بخار، نگهداری فشار و دما، و در نهایت خشک کردن تجهیزات است. در مرحله تخلیه هوا، خلأ ایجاد می‌شود تا هوای محفظه کاملاً حذف گردد و بخار به تمام نقاط ابزارها نفوذ کند. پس از تزریق بخار اشباع، دستگاه دما و فشار را در مقادیر تعیین‌شده حفظ می‌کند تا میکروارگانیسم‌ها به طور کامل غیرفعال شوند. این فرآیند معمولاً بین 15 تا 30 دقیقه زمان می‌برد.
- استفاده از اندیکاتورها
برای اطمینان از عملکرد صحیح دستگاه، از اندیکاتورهای شیمیایی و بیولوژیکی استفاده کنید. اندیکاتورهای شیمیایی تغییر رنگ می‌دهند و نشان می‌دهند که دستگاه شرایط لازم برای استریلیزاسیون را فراهم کرده است. اندیکاتورهای بیولوژیکی با استفاده از اسپورهای باکتریایی، به طور قطعی صحت استریلیزاسیون را ارزیابی می‌کنند و باید به‌صورت هفتگی انجام شوند.
مرحله ۵: تخلیه تجهیزات
- باز کردن درب و تخلیه تجهیزات
پس از اتمام چرخه و رسیدن فشار محفظه به صفر، می‌توانید درب اتوکلاو را باز کنید. دقت کنید که ابزارها هنوز گرم هستند و باید به‌آرامی در دمای محیط خنک شوند. باز کردن درب در حین بالا بودن فشار یا دما می‌تواند خطرناک باشد و ممکن است به ابزارها آسیب وارد کند.
- بررسی و نگهداری ابزارها
ابزارها باید خشک و بدون هرگونه رطوبت باشند. اگر ابزارها هنوز مرطوب باشند، ممکن است مشکل در مرحله خشک کردن یا بارگذاری نامناسب رخ داده باشد. ابزارهای استریل‌شده را در محیط استریل و در بسته‌بندی‌های مخصوص نگهداری کنید تا از آلودگی مجدد جلوگیری شود. این مرحله پایانی از فرآیند استریلیزاسیون برای تضمین ایمنی بیماران بسیار حیاتی است.
سوالات متداول نحوه کار با اتوکلاو کلاس B
1- آیا می‌توان مواد پلاستیکی را در اتوکلاو کلاس B استریل کرد؟
بله، اما تنها پلاستیک‌هایی که تحمل دمای بالا (121 یا 134 درجه سانتی‌گراد) را دارند. پلاستیک‌های حساس به گرما نباید استفاده شوند.
چرا از آب مقطر در اتوکلاو استفاده می‌شود؟ آب مقطر از تشکیل رسوبات معدنی در محفظه و لوله‌های دستگاه جلوگیری کرده و عمر مفید دستگاه را افزایش می‌دهد.
2- چه مدت زمانی برای استریلیزاسیون در دمای 121 و 134 درجه لازم است؟
در دمای 121 درجه، زمان معمول 15 تا 30 دقیقه و در دمای 134 درجه معمولاً 3 تا 15 دقیقه است.
اندیکاتورهای شیمیایی و بیولوژیکی چه تفاوتی دارند؟ اندیکاتورهای شیمیایی تغییر رنگ داده و شرایط استریلیزاسیون را تأیید می‌کنند، اما اندیکاتورهای بیولوژیکی نشان‌دهنده استریلیزاسیون قطعی هستند.
3- آیا می‌توان تجهیزات برقی را در اتوکلاو قرار داد؟
خیر، تجهیزات برقی یا الکترونیکی به دلیل حساسیت به رطوبت و گرما در اتوکلاو قابل استریلیزاسیون نیستند.
4- چگونه مطمئن شویم دستگاه به درستی کالیبره شده است؟
کالیبراسیون دستگاه باید به صورت دوره‌ای توسط تکنسین مجاز انجام شود. همچنین، تست‌های روزانه مانند تست بووی دیک به ارزیابی عملکرد کمک می‌کنند.
5- چرا برخی ابزارها پس از چرخه اتوکلاو مرطوب باقی می‌مانند؟
ممکن است به دلیل بارگذاری نادرست، خرابی المنت خشک‌کن یا ضعیف بودن عملکرد پمپ وکیوم باشد.
6- آیا می‌توان اتوکلاو را با مواد قابل اشتعال بارگیری کرد؟
خیر، قرار دادن مواد قابل اشتعال مانند الکل، روغن یا گازهای شیمیایی در اتوکلاو بسیار خطرناک است.
چگونه ابزارهای توخالی در اتوکلاو کلاس B استریل می‌شوند؟
اتوکلاوهای کلاس B با استفاده از چرخه خلأ اولیه، هوای موجود در ابزارهای توخالی را تخلیه کرده و بخار را به‌طور کامل به داخل آن‌ها هدایت می‌کنند.
7- چرا نباید درب اتوکلاو را بلافاصله پس از اتمام چرخه باز کرد؟
باز کردن زودهنگام درب ممکن است باعث سوختگی، آسیب به ابزارها و عدم کامل شدن فرآیند خشک شدن شود.